BÀI HỌC NHỚ ĐỜI

Sang cuối tháng 3 năm 1979 là khoảng lặng chiến sự tại Vị Xuyên, Hà giang. Các trung đoàn thuộc sư đoàn 313 tích cực cùng các lực lượng dân sự ở tuyến sau lên đào hầm, hào, xây dựng phòng tuyến đề phòng quân Trung quốc xâm lược tiếp tục gây chiến tranh biên giới ở khu vực Hà giang.

Cuối tháng 6, công việc đào hầm hào xây dựng phòng tuyến cơ bản đã hoàn thành (nhưng vẫn còn phải củng cố thêm bằng những vật liệu có cấu chịu lực bền vững hơn). Lúc này theo kế hoạch, trung đoàn tổ chức diễn tập thực binh để cấp trên kiểm tra công tác chuẩn bị, khả năng cơ động sẵn sàng chiến đấu trong phòng ngự và phản công. Với giả định : Quân xâm lược Trung quốc đã đánh qua cửa khẩu Thanh Thủy ( do trung đoàn 122 chốt giữ) theo quốc lộ 2 đang tiến quân về thị xã Hà Giang. Trung đoàn tổ chức phòng ngự phản công quân địch trên chiều sâu 7 km (từ km5  xã Phương Độ đến km 12 xã Phương Tiến). Sau 2 ngày lội suối, trèo non cùng cán bộ đại đội đi điều nghiên thực địa nơi đơn vị triển khai đóng quân, đối với chúng tôi là lính mới tò te vừa qua giai đoạn tân binh, chưa có kinh nghiệm nên cũng vỡ vạc ra ít nhiều khi được nghe các cán bộ đại đội là cựu binh từ thời chống Mỹ chỉ bảo nơi nào địa hình thuận lợi và không thuận lợi  bố trí binh lực cho công tác phòng thủ cũng như công tác vận động tiến công.

Đêm đầu tháng 7, không trăng. 21 giờ 30, còi báo động hành quân di chuyển vang lên sau 5 phút cả đại đội đã chỉnh tề đội hình, tiếng kiểm tra và báo cáo quân số vang lên.Sau đó là chạy tại chỗ kiểm tra quân tư trang và hạ đạt mệnh lệnh hành quân của đồng chí đại đội phó Lê Hữu Hải : (Hướng..., đội hình..., tốc độ..., kí tín ám hiệu trong...) hành quân.Trời tối, ánh sáng đảm bảo cho công tác hành quân hạn chế trong địa hình rừng núi , từ đội 4 xã Phương Thiện sang xã Phương Độ, chúng tôi bám sát nhau mà đi. Mặc cho vấp ngã, vắt bám và cả nỗi sợ rắn xanh mổ vào người bất cứ lúc nào. Đến gần 4 giờ sáng chúng tôi chiếm lĩnh trận địa triển khai đội hình chiến đấu một cách an toàn cả về người và trang bị ( Trong khi đó do trời mưa nhỏ, đường trơn trượt nên trong hành quân tại đại đội 12 ly 7 có chiến sỹ bị ngã, rơi cả giá súng đang vác trên vai  xuống kênh dẫn nước nhà máy thủy điện Hà Thanh , làm cho C16 phải tiến hành công tác tổ chức lặn mò tìm trục vớt trong thời tiết lạnh). Là đại đội thông tin trực thuộc, theo phân cấp chúng tôi phải đảm bảo thông tin từ trung đoàn xuống các tiểu đoàn bộ binh và các đại đội trực thuộc khác hoặc đi phối thuộc theo lệnh của trung đoàn. Hôm đó trung đội thông tin vô tuyến chúng tôi bố trí 2 máy 2W 71 si lic tại sở chỉ huy tiền phương trung đoàn các máy khác đi phối thuộc theo các hướng chiến đấu. Đây là một đỉnh núi thuộc xã phương độ nhìn thẳng xuống đoạn đường quốc lộ 2 từ Km7 đến km5 . Từ đây ngoài ống nhòm bằng mắt thường cũng có thể quan sát một phần diễn biến cuộc diễn tập. Sau khi triển khai máy tại 2 hầm dùng ăng ten 2 cực mắc cao, bóp máy kiểm tra thông tin với máy phối thuộc theo các cánh quân đạt yêu cầu thông suốt, chúng tôi chờ hiệu lệnh.

7 giờ sáng, sau phát pháo hiệu là tiếng đạn nổ, tiếng thuốc nổ nhỏ thay cho tiếng mìn, tiếng pháo. Các giả định quân xanh tấn công, quân đỏ phòng ngự.....diễn ra liên tục theo kịch bản. 2 máy 2W của chúng tôi đặt ở sở chỉ huy tiền phương cũng bắt đầu hoạt động. Tiếng gọi của máy đài Nghị: "Sông Hồng gọi sông Lô, sông Hồng gọi sông Lô 110, 110... vang lên". Nôi dung các bức điện được mã hóa theo mật ngữ mới A79 ( thay cho mật ngữ cũ B72 ) được liên tục truyền đi trong điều kiện đối phương gây nhiễu. Đến 15 giờ,  sự cố trong liên lạc bắt đầu sảy ra. Do 2 hầm điện đài ở tương đối gần nhau, tiếng gọi ở đài bên này to tiếng là lọt sang hầm bên kia, Máy của đài Nghị không liên lạc được với đài bạn còn máy của đài Khai thì liên lạc được nhưng toàn bị đài Nghị phá sóng át tiếng không thu, phát được (Mỗi khi đài của Nghị bóp,nhả tổ hợp để nói và nghe thì đài của Khai nghe thấy tiếng đài Nghị át tiếng đài bạn) làm nhiều mệnh lệnh thu, phát không kịp thời. Trước tình hình đó tôi lệnh từng đài phát dừng luân phiên chuyển phát để chuyển tin tuy chậm nhưng vẫn  đảm bảo được công tác truyền tin tới từng bên không thì loạn liên lạc (mặc dù có liên lạc hữu tuyến và thông tin truyền đạt trợ giúp). Sau một thời gian thì đài Nghị "tịt" hẳn không thể liên lạc được chỉ phá sóng đài bên. Tôi bèn lệnh cho đài Nghị dừng hoạt động,để cho đài Khai liên lạc. Anh Hải đại đội phó  thấy vậy quát " ai cho đài nghỉ, phải tìm cách khắc phục bắt liên lạc ngay, các anh làm thế này thì chỉ huy thế nào được, là chết,là hy sinh xương máu của anh em. kỷ luật cả lũ bây giờ, lên máy khắc phục ngay " . Tuân theo lệnh của trên, tôi cho đài  Nghị lại lên sóng nhưng từ đó đến 21 giờ đêm vẫn không liên lạc được. Chỉ sau khi cơ công đến kiểm tra báo máy hỏng không khắc phục được phải điều máy khác lên thay thì đài Nghị mới đảm bảo thông tin cho đến khi hết đợt diễn tập.

Sau diễn tập, họp đơn vị kiểm điểm, nghe giải trình của tôi và các đồng chí đài trưởng về tình huống dừng đài do phá sóng. Anh Thanh đại đội trưởng nhẹ nhàng bảo tôi: đây là bài học rút kinh nghiệm cho đồng chí cũng như toàn đơn vị. May là máy 2W của đồng chí Nghị hỏng, liên lạc vẫn đảm bảo yêu cầu và cũng là diễn tập nên không truy cứu trách nhiệm chứ nếu hôm nay là chiến đấu thật thì hình thức kỷ luật đã khác đi rồi. Trong chiến đấu bất luận tình huống nào các đồng chí cũng không được cho dừng đài. Phải tìm mọi cách khắc phục bắt liên lạc bằng được vì đó là thông tin của chỉ huy đến từng đơn vị , đảm bảo cho trận chiến thành hay bại, tránh tổn thất xương máu cho anh em. các đồng chí nhớ lấy.

TB : Cuộc chiến chống quân Trung Quốc xâm lược tại mặt trận Vị Xuyên , Hà Tuyên còn kéo dài đến mãi đến năm 1988. Thời gian khốc liệt nhất từ năm 1984 đến 1986 ta và địch giành giật nhau từng điểm cao thuộc các xã ven biên giới ( Lao chải, Xín chải, Thanh đức, Thanh Thủy, Minh tân) như 1509, 685, 1200, bình độ 300, 400, đồi Cô Ích với những cái tên đã tả lên sự khốc liệt của nó như : "lò vôi thế kỉ",đồi thịt băm... nhưng chưa một lần quân Trung quốc vào sâu đến Phương Độ, nơi trung đoàn đã diễn tập thực binh đánh giặc ngày ấy.

 Đại tướng Tổng tham mưu trưởng Đoàn Khuê thăm cán bộ chiến sĩ Sư đoàn 312 

vừa hoàn thành nhiệm vụ chiến đấu ở Vị Xuyên (Ảnh tư liệu)