Năm
1979, sau hơn một tháng “gạo đem vào giã ...”, xác định tư tưởng xong, cảm thấy
tự tin hơn với môi trường mới, tôi quyết định mở rộng địa bàn nơi trú chân. Đã
bốn tuần liền tôi không đi đâu ngày chủ nhật, thường quy định là ngày nghỉ phải
có 30% quân số trực tại doanh trại, vậy là thừa tiêu chuẩn, tôi xin phép ra phố
huyện Xuân Mai.
Lần mò
một lúc cũng tìm được đơn vị cần tìm; ở đây bạn cùng trường có Văn Minh và
Trung Toán. Ngày nghỉ nên hai ông ban cũng thư thả, diện quần đùi “chính ủy”
(loại quần đui nhưng rộng thùng thình, chắc chính ủy mới đủ tiêu chuẩn vải để
may đo) đang chăm vườn rau. Tôi thì biết hai người ở đây nhưng cả hai ngỡ ngàng
bởi sự xuất hiện đột ngột của tôi, chẳng gì cũng đã hơn hai năm không gặp nhau.
Tíu tít chút ngoài vườn, hỏi thăm sơ qua về sức khỏe, sinh hoạt hơn hai năm vừa
qua rồi Toán chủ động chuyển sang chủ đề biên giới, với nét mặt lo âu Toán kể
tên các bạn trong lớp đang chưa liên lạc được từ tháng 2, vừa điểm tên vừa bấm
ngón tay: Tiêu này, Quyền này, Hậu này… Năng Thắm này; chưa kịp bổ sung thêm
thì Văn Minh thêm vào: “cả cái Thay nữa, mày có nhớ nó không? Thay không phải
bộ đội nhưng nghe đâu chỗ Thay công tác nó tràn qua lâu rồi, tội nghiệp con bé…”;
ờ..ờ mỗi người nhìn đi một nơi, suy nghĩ về một khía cạnh khác nhau của thời
cuộ; lặng đi một lát,Toán vội đi báo cơm khách, Minh đưa tôi đi thăm quan quanh
doanh trại. Một dãy dài “voi rừng” bóng
loáng nằm trong lán, thì ra cả hai ông đều là lính tăng. Vừa đi Minh vừa giải
thích: trưa ăn cơm với tiểu đội tao cũng được, nhưng báo “tiểu táo” cho “tươi”,
tiếp khách cho lịch sự (trong quân đội, biên chế tác chiến thì tiểu đội là nhỏ,
trung đội là vừa, đại đội là to hơn; nhưng anh nuôi thì lại chia ngược lại:
lính thì ăn đại táo, sỹ quan ăn trung táo còn hơn nữa, khách và bệnh nhân sẽ
dùng tiểu táo). Vào bữa, Bạn của Minh, Minh, Toán và tôi vào phòng khách; vẫn
chu đáo như xưa, Minh đảo đầu đũa gắp cho tôi miếng thịt gà to nhất, tôi ngài
ngại:…. .ờ…ờ cho xin, lại còn lộn đầu đũa nữa, vệ sinh quân đội có khác, chẳng
bù cho bọn tôi hồi ở trường: sáu thằng, sáu cái thìa, chung một mâm có hai cái
xoong, một đống muối. Mặc dù ngất ngây
với khẩu phần nhưng tôi không thể không để ý đến những động tác ăn rất chuyên
nghiệp của cánh lính tăng, họ tập trung cao nhưng cũng chưa cần dùng đến “chiến
thuật”.(hồi đó lính tăng hưởng 23kg gạo/ tháng nên không biết đến đói, sinh
viên và cán bộ chỉ được 13 kg thôi)...chắc nhiều người thắc mắc :“sao lại có
chiến thuật ăn” phải không? Chẳng là trong chiến tranh cánh lính nhà ta ăn khỏe
nhưng lương thực chu cấp không đủ, nếu không khéo ăn thì dễ bị đói, nhiều người
rút kinh nghiệm truyền tai nhau rồi thành ra chiến thuật tác chiến dễ thấy: mâm
sáu người, mỗi người đến chỉ mang một cái bát và một đôi đũa, cái bát men Trung
Quốc có tên gọi là “bát B52” (B52 là loại máy bay ném bom hạng nặng của Mỹ, cho
đến nay hình như chưa có loại nào khủng hơn), gọi bát B52 vì nó to; Bát B52 nếu
đựng canh chung thì hơi nhỏ, nếu là bát ăn thì hơi to.. Thoạt đầu bữa ăn mỗi
người trong mâm chung cái muôi, lần lượt vục đôi cái nhẹ, B52 đầy có ngọn rồi
“cất cánh”, tiếp theo đến người khác, loáng một cái B52 lại đứng chờ nhưng lần
này thì chỉ “màn hình phẳng” thôi.. sau vài động tác động viên quân, B52 hạ
xuống nạp thêm muôi nước; S.o.o…..a.ạ.t,
hết lần hai B52 lại tiếp liệu, lần này thì ngoài có ngọn còn bị lèn thêm cho
chặt, tưới lên tý nước mắm thế là ra đứng một góc, lúc nào hết cũng được; sau
ba lần như vậy đong đếm tương đối có tên gọi là “đầy- vơi-đầy”, nếu sai chiến
thuật mà chuyến thứ hai cũng đầy thì không còn chuyến thứ ba nữa….
Toán lại trở đầu đũa, gắp cho tôi món khác;
vừa ăn, vừa chuyện trò vui vẻ, bất chợt thấy con chó lụi rụi dưới gầm bàn, Minh
lộn đầu đũa, vụt cái nhẹ vào lưng chó quát: “đi ra”. Tôi liếc nhìn đầu
đũa của Minh rồi “tập trung chuyên môn” để khỏi phiền các bạn…. Trên bàn cũng
vơi đi nhiều, thấy tôi ngắc ngứ, đứng dậy loanh quanh, lúc thì sờ vào cái lồng
bàn, lúc thì cầm cây chổi tre; Văn Minh hiểu ý, nháy mắt vẫy tôi lại rất ý nhị
rồi từ từ mở khuy túi áo ngực, móc ra một nắm tăm mầu cháo lòng, nhìn vào ai
chũng hiểu là hàng “secondhand”, chọn cái ít bầm rập nhất đưa cho tôi bảo dùng
tạm; OKE- một miếng lúc đói bằng cả gói khi no; không gì khó chịu bằng thịt gà
mắc răng. Về nhà khách nghỉ trưa, ngủ dậy pha ấm trà rồi tôi xin phép về đơn vị.
Sau ba tháng huấn luyện , trước lúc được trở về trường để học tiếp; chiều hôm
trước tôi mượn xe đạp, đến Xuân Mai chào hai bạn, uống hớp chè, trao đổi chút
tin tức rồi lại về đơn vị, sáng hôm sau được về Thủ đô.
Về
trường, sau vài tháng học đuổi chương trình, tôi nhận được thư Minh thông báo :
ngày ấy, giờ ấy… bọn tao tập trung ở Bạch Mai đi biên giới. Sáng chủ nhật tôi
đến sân bay Bạch Mai sớm, không hiểu “đàn voi rừng” đã mò về từ lúc nào, đang
chuẩn bị lên tầu hỏa để di chuyển tiếp (Đường Trường Chinh bây giờ, đoạn ngã tư
Vọng đến Hố mẻ, quán bia Hải Xồm trước kia có đường sắt). Đơn vị của Toán đã
hành quân trước, Văn Minh đưa tôi đi qua hàng xe tăng xếp hàng rồi cho tôi chèo
lên chui vào trong xe; trong đó có bốn chiến sỹ nữa đang hý hoáy lau chùi, xếp
dọn. Tôi hết thử ngắm chỗ nọ, dòm chỗ kia, phấn khích thể hiện ra mặt, đội cái
mũ vào lại chui qua tháp pháo.. ồ khoái thật. Bây giờ không biết Văn Minh có
chui lọt cái cửa xe đó không?Có tiếng kẻng, Minh thông báo đến giờ ăn cơm, sắp
lên đường. Anh nuôi đã chuẩn bị cơm cho đơn vị xong, tôi cũng chầm chậm tiến
đến những mâm cơm bày sẵn trên các mô đất ở sân ga- sân bay cùng dự bữa cơm
chia tay bạn.
Đoàn
xe và các chiến sỹ đứng chơ chọi giữa bãi trống, gió heo may hun hút, cát bụi
mù mịt, và miếng cơm vào miệng thì có một phần ba là cát, mọi người cười -nói
vui vẻ, tôi cũng cười theo. Lại một cơn gió nữa, cát đầy mặt. Tôi thấy bát cơm
mình đang ăn mặt hơn chút ít…. %
Hà
Nội 6/2014
